VWS Noorddrenthe - Bulletin Board

Het Zwaard van Orion.
Een heel jaar waarin nog nooit een waarneming is gedaan hebben we voor de boeg. Je hebt dus de mogelijkheid de eerste te worden. Heb je wat minder haast dan staan er voor januari 31 avonden en nachten ter beschikking. Voor deze maand hebben we gekozen voor ‘het Zwaard van Orion’.
Over Orion kan je wel een boek vol schrijven, hier een begin . Voor de visuele waarnemer een eldorado, voor de fotograaf een uitdaging.
De Griekse mythologie vertelt dat Orion de zoon is van de zeegod Poseidon en Euryla. Poseidon gaf Orion de macht om over het water te kunnen lopen. Orion ging op jacht met zijn twee honden Canis Minor (kleine hond) en Canis Major (grote hond). Orion was groot, sterk en vermaard om zijn schoonheid. Er zijn vele verhalen over zijn liefde voor vrouwen. In één van die verhalen achtervolgde hij de Plejaden, de zeven prachtige zusters. Hij had ze bijna te pakken toen Zeus daar een stokje voor stak. Hij veranderde de zeven zusters in druiven. De straf van Zeus was dat hij eeuwig zou blijven jagen maar de zusters nooit zal bereiken. Orion werd door Zeus aan de hemel geplaatst, naast de Stier (Zeus zelf) die tussen Orion en de Plejaden in staat.
Onze Melkweg is een spiraalstelsel met armen die genoemd zijn naar de sterrenbeelden die we in die richtingen zien. Als we in de richting van het centrum kijken komen we als eerste de Sagittariusarm tegen. Als we de andere kant uit kijken krijgen we de Perseusarm in beeld.
Tussen deze armen zit een kleine aftakking van de Sagittariusarm, de Orionarm. In de Orionarm vinden we, zoals de naam al zegt het sterrenbeeld Orion en onze Zon. Orion ligt relatief dichtbij (+/-1500 lichtjaar) en we kunnen het dus goed waarnemen. Waarschijnlijk voor velen een bekend gebied, maar of we er ook gedetailleerd aandacht aan hebben gegeven?
Orion vinden we op 1 januari ‘s avonds om acht uur al in het zuidoosten en op de 31e om 24:00 uur nog in het zuidwesten. We kunnen het dus de hele maand waarnemen. Om Orion te vinden hoeven we niet moeilijk te doen. De drie gordelsterren (Alnitak, Alnilam en Mintaka) zien we met het blote oog. Het zwaard van Orion hangt aan zijn gordel. Zonder telescoop is het zwaard goed te zien als een wat langwerpige heldere nevel. Hierin bevindt zich onder ander de Orionnevel, een gigantisch stervormingsgebied, spectaculair in de telescoop.
Het zwaard van boven naar onderen volgend zien we:
NGC 1981: een grote open sterrenhoop
NGC 1973, 1975 en 1977 zijn onderdeel van hetzelfde nevelcomplex, de ‘Running man nevel’. Het geheel is vrij eenvoudig te zien. De details zijn lastiger en het is moeilijk vast te stellen wat je nu wel en niet waarneemt.
NGC 1973: een oplichtend neveldeel boven de linker arm van de running man, veroorzaakt door een heldere ster (m 7.3) en een zwakkere (m 8.9) die goed te zien zijn.
NGC 1975: Een lastig te onderscheiden deel van de nevel.
NGC 1977: Een neveldeel met ook een ijle open sterrenhoop die slechts enkele sterren bevat.
NGC 1982: Messier 43, de Kleine Orionnevel
NGC 1976: Messier 42, de Grote Orionnevel
Theta 1 Ori: Het ‘Trapezium’, de sterren die het Orioncomplex doen oplichten.
NGC 1980: Een nevel met open sterrenhoop met daarin de dubbelster Iota Ori (Na’ir al Saif)

Bijgaand een foto van 10 jaar geleden met veel van deze objecten zodat je kan zien waar ze te vinden zijn.
.

Dat is weer een prachtig obj. vd maand Gerard. Daar gaan we , als het weer meezit, flink mee aan de slag. Newton en Refractor staan klaar op de monteringen, in het tuinhuis, inmiddels omgedoopt tot Sterrenwacht "Alnilam" Odoorn.
Word vervolgd!
Nils

Op 12-01-2021 Waargenomen M43 de "kleine" Nevel in Orion. Dit als voorbereiding voor het waarnemen van het OvdM Januari 2021. ( de allereerste echte waarneming van 2021 voor mij.)
Gebruikte telescoop was de Achr. Refractor 150/750 f5.op de EQ5. Oculairs: Celestron E-Lux 40mm met 2" UHC filter. Hyperion 21mm met en zonder 1,25" UHC filter. Kon de nebula goed waarnemen maar de scheiding van M42 was niet echt duidelijk. Zag weinig verschil met en zonder het UHC filter. Helaas waren de opklaringen van korte duur en moest ik rond 2130 stoppen er was regen onderweg.
Op 13-01-2021 De Newton op de EQ5 gezet, het was mooi helder met af en toe een wolkje.
Als eerste de E-Lux 40mm met UHC filter gebruikt, mooi overzicht van de zwaard. vergroting 19x.
Vervolgens de Hyperion 21mm 36x met en zonder UHC filter en de onderdelen NGC 1975; NGC 1973 en NGC 1977 bekeken. Het figuurtje "running man" was niet eenvoudig te zien maar uiteindelijk toch wel iets onderscheiden. Het sterrenpatroon was wel goed waarneembaar. Er leken veel blauwachtige sterren verspreid te zitten door het hele zwaard. Weet niet of dat iets met het filter te maken heeft, was wel mooi om te zien! Er was er zelfs een blauwe met een rood puntje ... Heel apart, kan wel aan de seeing hebben gelegen.. wellicht dat iemand me daar iets over kan vertellen.

Vervolgens iets verder afgezakt naar M43, wederom goed waarneembaar maar ook nu was de scheiding met M42 niet echt scherp te zien, wellicht met een andere vergroting beter te zien. Ga ik zeker proberen. Wilde echter niet te vaak van oculair verwisselen, ivm verwachte regenbuien/wolken.
Naar M42 afgezakt en dat was echt wel mooi om te zien. (Hier zie je ook duidelijk het verschil met wel of geen UHC filter, in tegenstelling tot M43). De sterren in en achter de nebula waren mooi te zien en de heldere trapezium achtige vlek van Theta 1 Orionis was ook gauw gevonden. Vervolgens NGC 1980 gevonden, mooi herkenbaar aan de het patroon van de blauwachtige sterren en iota ori de dubbelster. Uiteindelijk dus het hele zwaard bekeken. Ga dat zeker nog eens doen als het weer helder is en de seeing wat beter. Dan ook wat meer spelen met andere vergrotingen.
Wellicht zien we dan nog meer details. Het is inmiddels half 10 als ik handen heb als ijsklompen en de boel aan het opruimen ben.
Al met al een zeer geslaagde waarneming van het Zwaard van de Jager! Een prachtig object van de Maand.
Hoop nog vele andere waarnemingen van dit mooie object voorbij te zien komen !

Nils

Alnilam schreef: ↑14 jan 2021 12:55 Er leken veel blauwachtige sterren verspreid te zitten door het hele zwaard. Weet niet of dat iets met het filter te maken heeft, was wel mooi om te zien! Er was er zelfs een blauwe met een rood puntje ...

Mooi verslag Nils!

Als je met een UHC filter kijkt krijgen de sterren idd rare kleuren. Kan wel mooi zijn, maar is niet reëel. De filters zijn om nevels beter te zien, maar de sterren worden zwakker en krijgen rare kleuren...

Het je Theta-1 daadwerkelijk als 4 aparte sterren gezien (omdat je het zo omschrijft: 'de heldere trapezium achtige vlek')?
Pas als je de sterren mooi apart ziet dan geldt het natuurlijk als goede waarneming van deze 'meervoudige ster'

Bob schreef: ↑14 jan 2021 16:18

Alnilam schreef: ↑14 jan 2021 12:55 Er leken veel blauwachtige sterren verspreid te zitten door het hele zwaard. Weet niet of dat iets met het filter te maken heeft, was wel mooi om te zien! Er was er zelfs een blauwe met een rood puntje ...

Mooi verslag Nils!

Als je met een UHC filter kijkt krijgen de sterren idd rare kleuren. Kan wel mooi zijn, maar is niet reëel. De filters zijn om nevels beter te zien, maar de sterren worden zwakker en krijgen rare kleuren...

Het je Theta-1 daadwerkelijk als 4 aparte sterren gezien (omdat je het zo omschrijft: 'de heldere trapezium achtige vlek')?
Pas als je de sterren mooi apart ziet dan geldt het natuurlijk als goede waarneming van deze 'meervoudige ster'

Ja die waren redelijk goed te onderscheiden, je ziet eerst de vlek blijf je dan goed kijken dan zie je met de 13mm de sterren, je zou haast zeggen dat er meer dan 4 zijn. maar dat kan ook gezichts bedrog zijn. Heb er wel 20 minuten naar gekeken.
De nevel zelf heeft ook een trapezium-achtige vorm. niet evenredig met de sterren maar het heeft er iets van weg. Kan het niet goed met verwoorden . Heb naderhand op Skymap gekeken en op wat andere fotos. die draai je dan zoals ik ze zag. Dat kwam prima overeen.

Alnilam schreef: ↑14 jan 2021 16:44 Ja die waren redelijk goed te onderscheiden

Mooie waarnemingen en beschrijving Nils

Ria

Ik heb de opklaring van ongeveer 1,5 uur die op 12 januari langs kwam gebruikt om het OvdM onder handen te nemen.
Dat voor de zekerheid want ik vond de voorspelde kansen voor de 13e toch wat twijfelachtig.
Op de 12e was er eerst een korte opklaring waarin ik snel even mijn 'Vogeltelescoop', de Swarovski ATS80 heb neergezet om het 'Zwaard' te bekijken.
Dat was al heel aardig, het is natuurlijk een prachtig gebied en met vergroting variërend van 20x tot 50x kun je prachtig zien. Het Trapezium bijvoorbeeld is met 50x een heel mooi, subtiel figuurtje van 4 sterren.
Wat later klaarde het toch weer flink op en besloot ik toch ook maar de 13cm Starfire in te zetten om wat serieuze waarnemingen aan het 'Zwaard' te doen.
En het is allemaal prachtig natuurlijk...
Centraal hoogtepunt is natuurlijk M 42. De Grote Orionnevel is voor mij echt het mooiste en meest fascinerende object en ook met een 13cm geeft het adembenemend mooie beelden. Bijv. met 30x en 45x + OIII zie je een prachtige mini-orionnevel waarvan de vorm geweldig uitkomt en er toch ook vele details zijn te zien. Met hogere vergroting, bijv. 110x, zie je fantastisch mooi het centrale deel met enorm veel detail.
Bij het waarnemen heb ik me echter vooral gericht op wat dubbelsterren en daarbij 3 delen van het Zwaard opgetekend, het bovenste deel met de open sterrenhoop NGC 1981 en STF 750, het middendeel (centraal in de Orionnevel) met Theta-1 en Theta-2 en het onderste deel met de fraaie groep van/bij Iota Ori.
Bijgaand de impressies.
Bij het middendeel wel even de kanttekening dat ik in de tekening M 42 en M 43 slechts globaal heb weergegeven. Het ging om de sterren en eigenlijk is het ook ondoenlijk om m.n. M 42 gedetailleerd weer te geven. Daar heb je heel veel meer tijd nodig...

Op de 13e heb ik ook een uurtje of 1,5 genoten van de opklaring met de 13cm Starfire. Daarbij de aandacht weer gericht op heel andere objecten. O.a. enkele mooie bekende M's en ook weer wat dubbelsterren van mijn todo-lijstje.
Ik had gehoopt op een meer structurele opklaring om het de moeite te maken om de 50cm of 40cm neer te zetten en dan daarmee M 42 te kunnen waarnemen. Je weet niet wat je ziet dan, maar het is helaas alweer 4 jaar geleden dat ik dat kon meemaken. De situatie op de 13e was echter toch wat onzeker en het is er dus niet van gekomen.
- - -

Heel mooi Bob

Ria

Dapper om op de 12e te gaan waarnemen. En, mooie waarnemingen Hoewel ik alles in paraatheid gebracht had heb ik het ter elfder ure afgeblazen. En dat bleek een half uur later een juiste beslissing, er kwam een fikse bui en koud was het ook. De 13e heb ik wel benut al was het resultaat, voor fotografie, niet best.
Hier zie maar weer je dat visueel waarnemen meer mogelijkheden biedt om gebruik te maken van kortstondige opklaringen dan fotografie.