November 2020 - Hyaden

Elke maand een voor iedereen toegankelijk object
Bericht
Auteur
Gebruikersavatar
gerard van den braak
Berichten: 738
Lid geworden op: 26 dec 2018 10:56
Locatie: Zuidlaren
Contacteer:

November 2020 - Hyaden

#1 Bericht door gerard van den braak » 15 okt 2020 15:14

Hyaden in sterrenbeeld Taurus
In november staat rond 22:00 uur de open sterrenhoop Hyaden in het zuidoosten op een aantrekkelijke waarneemhoogte van 37 graden. Met een aantrekkelijke hoogte bedoel ik dat je waarneempositie relaxt is. Je kan lekker op een stoeltje achter de kijker zitten of een verrekijker ter hand nemen. Niets staat ons dus in de weg om aan de slag te gaan met de Hyaden.
Hyas was de enige zoon van Atlas en Peione, die ook ouders zijn van de seven sisters, de Plejaden. De Hyaden zijn de beeldschone dochters van Hyas en Boeotia die als Nimfen op Aarde woonden en na hun dood aan de hemel geplaatst zijn. Aan de hemel staan de Hyaden in sterrenbeeld Stier. Het oog van de stier is de ster Aldebaran, de sterren rond z’n neusgaten de Hyaden. De open sterrenhoop staat op 151 lichtjaar en is 5,5 graad in diameter. Tot de Hyaden behoren ongeveer 350 sterren die allen met 43km/seconde voortsnellen.
In tegenstelling tot de Plejaden vallen de Hyaden niet direct op als een open sterrenhoop, de sterren liggen behoorlijk uit elkaar. Gelukkig valt de roodachtige ster Aldebaran wél op en als je die in het noordoosten van je verrekijker beeldveld zet, staan de Hyaden in het midden. Het is een object dat bij uitstek geschikt is voor elke verrekijker. Hoe lager de vergroting, hoe mooier het wordt omdat dan zo’n grote sterrenhoop goed tot zijn recht komt. In de open sterrenhoop staat een goed waarneembare dubbelster, STFA10, met sterren van 3.4 en 3.8.
Neem de tijd om er rustig naar te kijken, het is groot, helder en zeer goed waarneembaar. De heldere sterren knallen eruit in mooi contrast met donkere achtergrond. Een lust voor het oog.
Fotografisch is het ook een aantrekkelijk object. Niet met een camera achter de telescoop want daar is het beeldveld niet toereikend voor, maar wel voor bv een spiegelreflex camera. Bijgaande foto is gemaakt met een Canon 350D en in PS zijn er wat namen e.d. aan toegevoegd.
Tenslotte wil ik nog zeggen dat de Hyaden officieel Collinder 50 en Melotte 25 genoemd zijn en iets minder officieel Calwell 41.
Succes en verras ons met je waarnemingen en foto’s .
.
Hyaden_gvdb.jpg
Hyaden_gvdb.jpg (1.07 MiB) 11957 keer bekeken

Gebruikersavatar
Bob
Site Admin
Berichten: 555
Lid geworden op: 26 dec 2018 09:00

Re: November 2020 - Hyaden

#2 Bericht door Bob » 23 okt 2020 09:56

De eerste waarneming van de Hyaden is binnen!
(Dwz, de eerste waarneming voor deze periode natuurlijk... :mrgreen: )
De opklaring van gisterenavond duurde vanaf de schemering tot 23.30, net lang genoeg om de Hyaden in het zuidoosten achter de hoge eiken in de straat tevoorschijn te zien komen.
Deze waarneming alleen nog even met de verrekijker, voor telescoopwaarneming wacht ik nog een paar weken, er komt vast nog wel gelegenheid om ze hoog aan de hemel in het zuiden te zien.

Verrekijker (10x) is bij uitstek het instrument om deze groep als geheel te zien, alles past mooi binnen het beeldveld.
Bij 10x vallen 3 sterrenparen goed op, Theta-1 en Theta-2, Sigma-1 en Sigma-2 en 80-81 Tau. Alle drie heldere en erg wijde paren.
80-81 is geen echt paar, ze zijn niet benoemd als dubbelster, dus we kunnen ervan uit gaan dat dit gewoon een samenstand binnen de Hyaden is.
Sigma 1-2 is wel als dubbelster benoemd, nml. STFA 11. Maar of dit paar nu echt een fysieke dubbelster vormt is onduidelijk.
Theta 1-2 is STFA 10. Hiervan schijnt wel vastgesteld te zijn dat beide sterren een fysiek paar vormen.
Aardige van Theta 1-2 is dat dit 1 van de weinig (echte) dubbelsterren is die met blote oog kan worden gezien. Het paar moet dan echter wel hoger aan de hemel komen. In het verleden heb ik ze met blote oog wel kunnen scheiden, ben benieuwd of dit nu op wat 'meer gevorderde leeftijd' nog gaat lukken... :mrgreen:
Waarneming met blote oog is natuurlijk ook goed te doen voor de Hyaden op zich. De 'V' is met blote oog heel goed zichtbaar bij de mooie heldere en rode Aldebaran.

Op bijgaand plaatje kun je nog even zien waar de paren staan. Theta 1-2 en Sigma 2-1 kunnen dus als dubbelster genoteerd worden, 80-81 niet, maar ze vallen wel leuk op in het verrekijkerbeeld:
-
Hyaden.JPG
Hyaden.JPG (41.41 KiB) 10896 keer bekeken
www.bobhogeveen.nl
80mm Zenitstar << tot >> 500mm Dobson

Gebruikersavatar
Alnilam
Berichten: 415
Lid geworden op: 28 aug 2019 18:29
Locatie: Odoorn
Contacteer:

Re: November 2020 - Hyaden

#3 Bericht door Alnilam » 23 okt 2020 10:10

Gedurende de heldere periode gisteravond, de kans waar genomen om MEL 25 " Hyaden" waar te nemen. Ik had snel de Newton opgetuigd en na de nogmaals de Pleiaden te hebben bekeken, rond 2300 ( voor die tijd wat last van bomen etc.) afgezakt naar de Hyaden. Werkelijk prachtig om te zien! Aldebaran hield de wacht ( een echte navigatie ster !), en de V was prachtig zichtbaar, 40mm oculair er in (18x) en het geheel was werkelijk fantastisch om te zien. Ook de twee paren dubbelsterren waren prima te onderscheiden. Ook de Pleiaden waren trouwens weer prachtig.! :D
Voor de andere waarnemingen van gisteren maak ik nog een ander verslag! Dit was werkelijk weer een mega object vd maand! :mrgreen: T!
SW 13cm f5 Newton op Alt/Az 5 + TSAPO102Q f/5.1 flatfield astrograph op iOptron CEM26

Gebruikersavatar
Bob
Site Admin
Berichten: 555
Lid geworden op: 26 dec 2018 09:00

Re: November 2020 - Hyaden

#4 Bericht door Bob » 03 nov 2020 09:35

De Hyadenmaand is vrijwel direct begonnen met een heldere avond, maar... dan wel met 95% Maan die bijna tegen de Hyaden aan stond gisteren, 2 nov.
Toch geeft de nabijheid van zo'n volle/felle maan een leuk aspect om het eens te bekijken, wat zie je nog wel en wat niet meer.
Gisteren was dit dus het geval, met bijkomstigheid dat het erg helder was, de Maan erg contrastrijke en zonder enige vocht- of sluierwaas. Het was daarom ook prachtig om de Maan met de Hyaden met de verrekijker (10x) te bekijken.
Een prachtige contrastrijke maan met daar vlak onder de helderste sterren van de Hyaden goed te zien. Aldebaran uiteraard, de rode kleur goed te zien en ook de paren Theta en Sigma makkelijk te zien.
Met de 13cm AstroPhysics is het in deze situatie natuurlijk anders en minder interessant, de hemelachtergrond bij de Hyaden is erg licht en de zichtbaarheid van sterren is erg beperkt.
Voor de aardigheid heb ik wel alvast even gekeken naar een fraaie dubbelster in de Hyaden, STF 559.
Het is de moeite waard deze eens op te zoeken, want dat is het mooie van dit waarneemprogramma, het gaat niet alleen om het 'ene' object, maar om een omgeving waarin 'het' object centraal staat.
Beide sterren van STF 559 zijn mag 7,0, mooi helder en gelijk dus, waardoor het een soort 'koplampjes-in-het-heelal' effect geeft. De onderlinge afstand is 3", dus een flinke vergroting is nodig.
Gisteren kon ik het paar mooi zien met 155x.
Deze dubbelster is makkelijk te vinden, hij staat eigenlijk midden op het 'voorhoofd' van de Stier, hieronder nog een kaartje:
-
~Hyaden_STF559.JPG
~Hyaden_STF559.JPG (88.3 KiB) 10770 keer bekeken
www.bobhogeveen.nl
80mm Zenitstar << tot >> 500mm Dobson

Gebruikersavatar
Bob
Site Admin
Berichten: 555
Lid geworden op: 26 dec 2018 09:00

Re: November 2020 - Hyaden

#5 Bericht door Bob » 06 nov 2020 12:38

De avond van 4 nov was het weer helder en heb ik weer even gekeken naar de Hyaden met de 13cm AP.
Een aardige 'samenstand', ook wel asterisme genoemd, in de Hyaden wordt gevormd door de drie opvallende paren sterren in het centrum.
Dit asterisme heeft ook een naam gekregen: "Double triangle".
Uiteraard is dat een non-object... Ik ben geen voorstander van het benoemen van allerlei toevallige samenstanden tot asterisme's, je kan wel elke willekeurige paar sterren aan de hemel benoemen en dan als object loggen :roll:
Maar goed, sommige samenstanden vallen extra op, zo ook deze.
De "Double Triangle" is wel aardig om te bekijken omdat de drie paren zo mooi gerangschikt zijn.
1 van de paren is de bekende Theta-1 - Theta-2 Tau, de andere wordt gevormd door 80 - 81 Tau (geen dubbelster) en het noordoostelijke paar is LDS 2246, benoemd als dubbelster maar dat vind ik ook altijd twijfelachtig bij dat soort hele wijde paren.
In 2017 het ik een tekening van de groep gemaakt met 20x, zie hieronder.
-
Double_Triangle.jpg
Double_Triangle.jpg (103.97 KiB) 10742 keer bekeken
www.bobhogeveen.nl
80mm Zenitstar << tot >> 500mm Dobson

Gebruikersavatar
gerard van den braak
Berichten: 738
Lid geworden op: 26 dec 2018 10:56
Locatie: Zuidlaren
Contacteer:

Re: November 2020 - Hyaden

#6 Bericht door gerard van den braak » 11 nov 2020 15:00

Op de valreep nog een foto gemaakt van een kleinstukje Hyaden. Meer past er niet op. We zien wat dubbelsterren. De STF(A)'s zijn gemakkelijk, de 'BUP's' heb ik visueel niet gezien. Misschien iemand anders?
BUP 57 mag 6.6 en 12.4
BUP 59 mag 4.48, 5.58 en 9.9
.
wds_stfa_10_gvdb.jpg
wds_stfa_10_gvdb.jpg (704.03 KiB) 10611 keer bekeken
Laatst gewijzigd door gerard van den braak op 12 nov 2020 19:02, 1 keer totaal gewijzigd.

Gebruikersavatar
Bob
Site Admin
Berichten: 555
Lid geworden op: 26 dec 2018 09:00

Re: November 2020 - Hyaden

#7 Bericht door Bob » 11 nov 2020 19:05

gerard van den braak schreef: 11 nov 2020 15:00 de 'BUP's' heb ik visueel niet gezien. Misschien iemand anders?
BUP 57 mag 6.6 en 12.4
BUP 59 mag 4.48, 5.58 en 9.9
BUP 57 en 59 zijn 70 en 71 Tau. Ik heb ze nog niet gezien, maar wel op de planning gezet ihkv dit maandobject.
Het zijn geen interessante paren, heel wijd en met B 's die hoogstwaarschijnlijk niets fysieks met de A's te maken hebben.
gerard van den braak schreef: 11 nov 2020 15:00 BUP 59 mag 4.48, 5.58 en 9.9
Waar komt deze info vandaan? Voor 71 Tau/BUP 59 heb ik deze info uit WDS:
A = 4,5 B = 12,1; afstand 132".
www.bobhogeveen.nl
80mm Zenitstar << tot >> 500mm Dobson

Gebruikersavatar
Bob
Site Admin
Berichten: 555
Lid geworden op: 26 dec 2018 09:00

Re: November 2020 - Hyaden

#8 Bericht door Bob » 12 nov 2020 14:33

Hopelijk binnenkort toch nog even gelegenheid om de Hyaden met alles wat erbij hoort waar te nemen!
Daarom nog even wat verduidelijking en ook als waarneemtip, mbt. 80 en 81 Tau, die op de foto van Gerard ook zijn te zien en zoals eerder gemeld deel uitmaken van het asterisme "Double triangle".

80 Tau is de meest interessante, want dat is dubbelster STF 554. Dit is echter geen makkelijke want de afstand tussen A en B is slechts 1,7". De sterren zijn mag 5,7 en 8,1. Dat is een flink helderheidsverschil en maakt scheiden erg lastig, zeker met de slechte seeing die we standaard hier hebben...
81 Tau is een heel makkelijk maar daardoor ook veel minder interessant paar. De afstand A-B is 162", erg wijd dus! Zo wijd dat B op bijgaand plaatje goed te zien is, ook omdat B redelijk helder is, mag 8,9.
De dubbelsternaam van 81 Tau is BUP 62.
-
80_81 Tau.JPG
80_81 Tau.JPG (57.42 KiB) 10639 keer bekeken
www.bobhogeveen.nl
80mm Zenitstar << tot >> 500mm Dobson

Gebruikersavatar
Alnilam
Berichten: 415
Lid geworden op: 28 aug 2019 18:29
Locatie: Odoorn
Contacteer:

Re: November 2020 - Hyaden

#9 Bericht door Alnilam » 12 nov 2020 16:15

Nou Bob, moeilijk of niet, zodra het kan ga ik het toch proberen..... Niet geschoten is altijd mis! :D :mrgreen:
SW 13cm f5 Newton op Alt/Az 5 + TSAPO102Q f/5.1 flatfield astrograph op iOptron CEM26

Gebruikersavatar
gerard van den braak
Berichten: 738
Lid geworden op: 26 dec 2018 10:56
Locatie: Zuidlaren
Contacteer:

Re: November 2020 - Hyaden

#10 Bericht door gerard van den braak » 12 nov 2020 17:07

Magnitudes STF 554 (80 en 81 Tau)
Helderheden (magnitudes) aangeven is een lastige zaak. Hebben we over de absolute helderheid, de visuele helderheid of de helderheid in blauw, groen, rood, infrarood???????? Planetarium programma zoals The Sky geeft de visuele magnitude en als het van toepassing (en bekend) is de oppervlakte helderheid. Astap vergelijkt alle sterren die op je foto staan met gegevens van Gaia en noteert dat naast de ster. De kleur van de cirkel om een ster komt overeen met de sterkleur die het zou moeten hebben. Han weet daar alles van en zou dat vast veel beter kunnen uitleggen.
Veel magnitudes zijn afgeleid van fotografische opnames -ook de visuele- en ook die zijn met gebruik filters gemaakt. Als het over non stellaire objecten gaat wordt het nog lastiger want dan komt de oppervlakte helderheid er bij.
Nu komt het (wat mij betreft) niet op een paar tienden van een magnitude aan. Het is handig een indicatie te hebben zodat je weet of je het moeilijk of makkelijk kan waarnemen. Voor de fotografie maakt het al helemaal niet uit, wat langer belichten en je hebt het er ook op staat. Ben je echter geïnteresseerd in veranderlijke sterren moet je het wel exact weten. Maar ook dat vergelijk je de waarneming met een ander ster waarvan we de magnitude op een of ander manier vast hebben gesteld. Ook dan gaat het om verhoudingen.
Bijgaande afbeelding is de foto van STF 554 in ASTAP die de magnitudes er bijgezet heeft.
.
STF 554.JPG
STF 554.JPG (363.64 KiB) 10619 keer bekeken
Laatst gewijzigd door gerard van den braak op 12 nov 2020 18:23, 2 keer totaal gewijzigd.

Plaats reactie