Pagina 1 van 3

Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 24 jul 2020 09:41
door gerard van den braak
De keuze is gevallen op het sterrenbeeld Lyra (Lier), een markant en met het blote oog gemakkelijk te vinden sterrenbeeld. Lyra staat rond 15 augustus om 23:00 uur hoog in het zuiden en heeft de vorm van een ‘Wybertje’. De helderste ster is Wega, een van de drie sterren van de Zomerdriehoek. De Lyra staat ruim 70 graden boven de horizon.
Het sterrenbeeld heeft interessante en voor iedereen waarneembare objecten. Gewapend met blote oog of instrument, notitieblok, schetsboek of camera, iedereen kan aan de slag.

Het sterrenbeeld Lyra
Het is zeer de moeite waard het sterrenbeeld dat westelijk van de Melkweg staat als geheel te schetsen of te fotograferen met een gewoon fototoestel. Visueel is Wega zeer opvallend en zal het centreren niet moeilijk maken. Lastiger is het om op de sterren op oneindig scherp te krijgen. Zelf probeer ik van alle sterrenbeelden een foto te maken, een tak van de hobby waar ik al jaren mee bezig ben.
Messier 57
Het klapstuk van Lyra is de aanwezigheid van de planetaire nevel M57, NGC 6720) en in de catalogus van Perek & Kahoutek heeft het nummer 063+13.01.
M57 staat tussen Bèta en Gamma Lyra en het past met de verrekijker allemaal in hetzelfde beeldveld, het kan dus eigenlijk niet missen. Toch is M57 met de bino 10x50 uit de losse hand lastig te vinden. Het is een kleine zwakke nevel die je gemakkelijk over het hoofd ziet. Perifeer popt er nu en dan een helder puntje op. De waarnemer met een verrekijker kan het best een ligstoel gebruiken om stabiel hoog aan de hemel te kunnen waarnemen. Een statief, bv een 1-poot geeft veel stabiliteit.
In de telescoop zie je een klein blauwachtige, niet ronde donutvormige nevel. Zeer opvallend in het beeldveld, het centrum van de nevel is wat donkerder. Met een objectief van 400mm zie je de centrale ster ook. Fotografisch is het een beauty
Dubbelsterren
Epsilon 1 - Epsilon 2
Epsilon 1-2 staat wat oostelijk van Wega en is met het blote oog al te zien. In de bino zijn de sterren goed te scheiden. In de telescoop met lage vergroting zijn het twee ruim uit elkaar staande sterren. Met een derde maar zwakkere ster (m10.4) vormt het drietal een driehoek. In de telescoop, bij meer vergroten, blijken beide sterren ook dubbel te zijn, vandaar de bijnaam 'de dubbele dubbele'
Εpsilon Lyr is een zeer complex systeem en bestaat in werkelijkheid uit drie groepen van dubbelsterren die te samen uit negen sterren omvat maar dat ligt buiten onze target.
Delta 1 - Delta 2
Delta 1 en Delta 2 zijn in de 8x40 zeer goed te zien. Delta 2 - de helderste- is een van de hoeksterren van het trapezium en heeft een oranje kleur. Delta 1 is blauwachtig.

Stephenson 1, de Delta Lyrae Cluster
Rond Delta 2 Lyr, een oranje ster, staat deze open sterrenhoop die in de verrekijker nauwelijks te zien is. Slechts een vijftal speldenprikvormige sterren van de cluster zijn te zien.
Met een 100mm telescoop zie je rond de oranje Delta 1 Lyr een mooie, ruime groep sterren staan. Een goede waarnemer ziet er wel een stuk of dertig.
Het is volop zomer en aangenamer kan je niet waarnemen. Verras ons!

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 24 jul 2020 16:02
door Bob
Bijgaand een kaartje van Lyra.
Goed herkenbaar zijn epsilon 1-2, schuin linksboven Wega (Alpha) en Delta 1-2 met Steph 1, de linkerbovenhoek van het 'wiebertje'.
Ook is te zien dat Zeta ook bestaat uit Zeta 1 en Zeta 2 (tussen Delta 1-2 en Wega in).
Door de veel kleinere onderlinge afstand dan bij Delta, is Zeta 1-2 een erg aantrekkelijk paar, goed te scheiden en te zien met verrekijker en kleine telescoop.
Ook de andere twee hoekpunten van het wiebertje, Beta en Gamma, zijn dubbelsterren. Met name Beta is erg fraai en ook weer met verrekijker en kleine telescoop goed te zien.
Met lage vergroting (bijv 30x en een beeldveld van 2,5 graden) heb je Beta, Gamma en de tussenliggende Ringnevel in 1 beeldveld. Daarbij is ook nog de dubbelster STT 525 goed te zien die een driehoek vormt met Beta en Gamma.
(Op het plaatje staat een rood pijltje bij STT 525)

Succes met waarnemen!

-
Lyra.JPG
Lyra.JPG (121.34 KiB) 13246 keer bekeken

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 26 jul 2020 17:58
door Bob
Tijdens onze star/cometparty bij Gasteren op 20 juli heb ik met een 15cm F5 Newton een paar van de genoemde Lierobjecten bekeken.
Het is goed te zien dat met een relatief eenvoudige en kleine kijker deze objecten mooi en interessant zijn.
Met mijn 40mm Pentax geeft de 15cm een vergroting van 19x en een beeldveld van 3 graden. Als je daarmee op Wega richt dan zie je al in hetzelfde beeldveld het paar epsilon-1 - epsilon-2. Het is een zeer ruim paar en als zodanig niet erg interessant zo. Maar met hogere vergroting worden ze wel heel interessant! Met een vergroting vanaf ongeveer 100x zijn beide epsilons fraaie dubbelsterren op zich, en het geheel heeft daarom de bijnaam 'Dubbele dubbele' gekregen.
Bij deze waarneming heb ik mijn 7mm Pentax gebruikt, die geeft 109x.
Als je rond Wega kijkt met 19x (of iets in die orde) valt ook direct een ander sterrenpaar op, wat zwakker en wat dichter bij elkaar dan de epsilons. Dit is STTA 171. Deze dubbelster staat wat dichter bij Wega, ongeveer 'aan de andere kant'
De sterren van STTA 171 zijn mag 7 en 8 en staan 150" uit elkaar.
Met diezelfde lage vergroting van 19x kun je ook heel makkelijk Beta en Gamma in beeld nemen. Aardige daarbij is dat, mits het goed helder en donker is, je de Ringnevel ook al kan zien!
De Ringnevel is helder genoeg om met zo'n lage vergroting te kunnen zien. Wel iets mooier wordt het met 28x, waarvoor ik in dit geval de 27mm Panoptic heb gebruikt. Deze vergroting geeft een wat donkerder hemelachtergrond en de Ringnevel is net wat groter en al mooi te zien als een klein (maar helder!) rookkringetje. Beta en Gamma staan 2 graden uit elkaar en een beeldveld van ruim 2 graden geeft het allermooiste 'richfield' plaatje wat je maar kunt bedenken!
Ook het sterrenpaar Delta-1 - Delta-2 is met de allerlaagste vergroting makkelijk te zien. Deze twee heldere sterren die een flink stuk uit elkaar staan (10,5', je kunt het geen dubbelster meer noemen...) vormen de voorgrond van sterrenhoop Steph 1. Steph 1 is geen spectaculair object maar wel makkelijk met kleine telescoop te zien. Een beetje tussen de delta's in is een handvol zwakkere sterren te zien.
De combinatie van deze sterrenhoop met de twee heldere delta's is echter wel fraai! Dit komt omdat delta-2 een prachtige goud-oranje kleur heeft die echt heel goed opvalt.
Deze combi is heel mooi om te zien met (in dit geval gebruikt) 55x vergroting (of iets in die buurt natuurlijk).

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 27 jul 2020 09:50
door gerard van den braak
Wat Bob met de telescoop waargenomen heeft heb ik met de verrekijker gedaan waarvan het beeldveld 4 graden is. Natuurlijk zijn de details minder maar dat verschil heb je altijd met een groter het objectief. Bovendien is een telescoop opstelling veel stabieler. Een fotografische waarneming laat nóg meer detail zien. Het verrassende van het waarnemen met de -laagdrempelige- verrekijker is dat je het object in z’n habitat ziet.

M57 in de 10x50 bino:
M57 staat tussen Bèta en Gamma Lyra en het past allemaal in hetzelfde beeldveld, het kan dus eigenlijk niet missen. Toch is M57 met de bino 10x50 uit de losse hand lastig te vinden. Het is een kleine zwakke nevel die je gemakkelijk over het hoofd ziet. Perifeer popt er nu en dan een helder puntje op. M57 is een behoorlijk zwakke nevel. Voor mijn laatste foto zie: viewtopic.php?f=16&t=182
Epsilon Lyr (double-double) in de 8x40 bino:
De dubbelster Epsilon 1 en 2 is al met het blote oog te zien en zeer eenvoudig waarneembaar in de verrekijker. Dat beide sterren ook dubbelster zijn kan ik, met mijn 8x40, niet zien.
Delta 1-2 Lyr in de 10x50 bino:
In sterrenbeeld Lier is de linker bovenste ster van het ‘wybertje’ (Delta Lyr) staan twee dubbelsterren. Het zijn Delta 1-2 Lyr. De beide dubbelsterren vormen geen paar, ze horen dus niet bij elkaar. In de publiele lijst van AL Binocular Double Star Program worden Delta 1 en 2 wél als 'dubbelster' gezien omdat dit in een bino waarneembaar is en de 'echte' dubbelsterren met een verrekijker niet te scheiden zijn.
- In de bino 10x50 zie ik delta 1 en 2 gescheiden. De beide sterren lijken even helder maar dat komt omdat de verrekijker niet op statief staan.
Steph 1 in de 8x40 bino:
Rond delta 1 en delta 2 staat de opencluster die in de verrekijker nauwelijks te zien is. Slechts een vijftal speldenprikvormige sterren van de cluster zijn te zien. De sterren van de cluster die ik kan waarnemen staan onder Delta 2.

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 27 jul 2020 12:35
door Muddelflut
Mooie waarnemingen Bob en Gerard.
Ik had het gisteravond/nacht, vol goede moed, ook nog geprobeerd met de 10x50. Helaas was er een behoorlijke sluierlaag en was Wega wel te zien en ook de dubbel (van de dubbel) maar ik kon het befaamde "wiebertje" niet eens zien dus dat moet ik op een andere dag nog maar eens proberen.

Ria

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 27 jul 2020 13:41
door Bob
Ik heb gisterenavond ook nog gekeken naar wat objecten in Lier, kon net een uurtje voordat het te sluierig werd.
Van 22.30 (net een beetje donker) tot 23.30 (sluierig en troebel wordend).
Met de 13cm AstroPhysics @ 20x en 29x de twee andere heldere en makkelijke dubbels bekeken: Zeta en Beta.
Zeta is fraai met zo'n lage vergroting, niet te wijd en mooi helderheidsverschil tussen A (m 4,5) en B (m 5,9).
Dat geldt ook wel een beetje voor Beta, maar dan is het helderheidsverschil flink groter (3,6 - 6,7).
Beta is een complex systeem dat beschreven is als BU 293. Twee andere componenten van dit systeem, E en F, zijn ook te zien. Deze staan wat verder van A af en zijn mag 10,1 en 10,6.
C en D zijn mag 13 en 14 en dus te zwak om te zien.
Ook de genoemde STT 525 is met 28x makkelijk te zien in hetzelfde beeldveld als Beta. Niet ver van STT 525 is trouwens nog een wijde en makkelijke dubbelster te zien, STF 2421. Deze is wel wat zwakker: 8,1 - 9,3.

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 30 jul 2020 09:49
door Muddelflut
Gisteravond was het dan toch helder en de maan bijna onder, dus toch maar even de verrekijker gepakt.
Wega is gemakkelijk te vinden, bijna in zenit, en de helderste ster. Schitterend wit en helder. Direct in dat beeldveld is ook de dubbelster te zien. Twee mooie heldere koplampen. En zoals Bob al schreef als je er met een telescoop naar kijkt (en een redelijke vergroting) zal je ontdekken dat deze dubbel nog een keer dubbel is.
Dan naar het "wiebertje" gegaan en de linker sterren zijn duidelijk dubbel met een mooi kleurverschil. De één wat kopergeel en de andere blauwachtig, erg mooi.
Van Steph 1 was niet zoveel te zien, wel wat spikkeltjes rond de bovengenoemde dubbel maar niet spectaculair.
Ik heb mijn best gedaan om M57 te zien in mijn 10x50 maar dat is niet gelukt.
M31, onze buur het Andromedastelsel nog bekeken, ik vind het altijd kicken en erg mooi in de verrekijker en tot slot ook nog even naar Jupiter gegaan waarbij ik ook nog 3 maantjes kon ontdekken.

Ria

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 01 aug 2020 13:56
door Jan Peter
Na een lange tijd weer eens met de SkyWatcher 200/1000 gekeken. Ik was vooral benieuwd naar Epsilon 1 en 2: een dubbele dubbele!? Dat wou ik wel eens zien.

Jupiter met schaduw Ganymedes
Eerst even lekker inkomen door de telescoop op Jupiter te richten. Dit was de eerste keer met deze telescoop en ik was aangenaam verrast. De strepen van Jupiter waren goed zichtbaar met 125 vergroting en ik dacht dat ik zelf de rode vlek zag. Ik heb mijn vrouw dit schouwspel ook laten zien. Zij merkte op dat de 'vlek' ook nog wel eens de schaduw van één van de manen zou kunnen zijn. We hebben nog eens goed gekeken en kwamen tot de conclusie dat dit het geval was. De vlek van de schaduw van Ganymedes. (vandaag nog even opgezocht met Stellarium en dit klopt!).

Saturnus
Vervolgens naar Saturnus gegaan. Het blijft een speciaal gezicht zo'n planeet met de ringen.

Epsilon 1 en 2 (Eerste keer)
Daarna de lier ingestapt. Via Vega naar Epsilon 1 en 2. Ik denk dat ik 100x vergroting erin had zitten. Ik zag echter geen tweede ster bij Epsilon 1 of Epsilon 2. Over naar 125x. Wederom zag ik geen dubbelen. Helaas. Eerst maar verder kijken.

M57 (ringnevel)
Met dezelfde 125x naar de ringnevel overgestapt. Via Goto gaat dit zeer eenvoudig maar ik heb toch nog even gekeken waar deze precies stond en misschien ga ik ter oefening toch nog weer eens starhoppende er naar toe.
M57 was duidelijke en groot zichtbaar maar niet erg scherp. Nevels zijn inderdaad niet altijd even mooi als je ver bent ingezoomd. Ik ben teruggegaan naar (ik denk) 76x vergroting en daarin kwam het 'rookringetje' veel mooier in uit.

Epsilon 1 en 2 (Tweede keer)
Toch maar weer eens naar de Epsilons gegaan. Dit keer overgestapt naar 200x. Nu kreeg ik ze niet scherp, ze waren niet als puntjes te zien. Nadat ik had scherpgesteld op een naburige ster de Epsilons werden opgesplitst in twee puntjes met een heel klein beetje ruimte ertussen. De scheiding was bijna niet zichtbaar maar het waren toch duidelijk twee aparte sterren. Bij de ene stonden de sterren naast elkaar en bij de ander boven elkaar.
Ik heb een spiegeltelescoop, zou de scheiding duidelijker zijn in een lenzentelescoop?

De Maan / Alberio
Nog even gekeken naar de maan (met filter natuurlijk) en Alberio.


Het was een lekker waarneemavond. Niet koud en ook niet vochtig. Rond 1 uur zag ik vanuit het Zuidwesten bewolking komen. Ik had mijn doel bereikt en het was een goede tijd om op te ruimen. Daarna nog buiten gestaan met een goed glas bier en nog even naar de hemel gekeken. Mars was intussen ook zichtbaar geworden en Perseus viel mij op (Wordt dit het object voor de volgende maand?).

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 01 aug 2020 14:31
door Muddelflut
Heel mooi verslag Jan Peter en ook heel leuk om te lezen hoe je de dubbele dubbel toch hebt ontdekt! T!

Ria

Re: Augustus 2020 - Lyra

Geplaatst: 01 aug 2020 14:47
door Bob
Mooi verslag Jan Peter!
Top dat je deze waarnemingen hebt gedaan.
Het scheiden van eps-1 en eps-2 hangt af van de seeing en de telescoop. Je hoeft niet perse een refractor te hebben, een goede spiegelkijker die goed is gecollimeerd zal het beter doen dan een slechte refractor... Met een goede kijker en goede seeing is 100x genoeg om ze mooi te scheiden, maar met slechte seeing kan het een stuk lastiger zijn.

Bedankt voor de tip voor volgende maand (perseus), Gerard en ik zullen het in overweging nemen!