het Kosmische Web: de Grootste Structuur in het Heelal =================================== Rien van de Weygaert Kapteyn Instituut Rijksuniversiteit Groningen Het Kosmische Web is de grootste structuur in het Heelal. Door het gehele heelal zijn donkere materie, gas en sterrenstelsels gegroepeerd in een webachtig patroon. Meest opvallend zijn de prominente sliertachtige filamenten, waarvan de grootsten afmetingen van honderden miljoenen lichtjaren kunnen hebben. Zo'n 50% van alle sterrenstelsels en massa in het universum bevinden zich in deze filamenten, de kosmische transportbanen waarlangs materie en gas de compacte, massieve clusters binnenstromen die de knooppunten van dit netwerk vormen. De filamenten omringen afgeplatte wanden, van een aanzienlijk lager contrast, welke grote gebieden van lage dichtheid omgeven, de kosmische voids met typische diameters van vijftig tot honderd miljoen lichtjaar. Het kosmische web vormt de sleutel tot de ontrafeling van de vraag naar de herkomst en vorming van alle structuur en objecten in het universum. Vanuit het bijna uniforme primordiale heelal vormt het kosmische web het eerste stadium van de door zwaartekracht aangedreven samentrekking van de minieme afwijkingen in de primordiale kosmische massa verdeling. De filamenten en wanden zijn het product van de werking van getijdekrachten die hiermee gepaard gaan, de kosmische voids het gevolg van het leeglopen en expanderen van de lage dichtheids gebieden. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van het kosmische web in ons locale Heelal, zoals het door grote surveys de afgelopen tientallen jaren in kaart is gebracht. Intussen beginnen we ook een steeds beter beeld te krijgen van het gas en de donkere materie die zich in dit kosmisch web bevinden, en van de stromingen van massa en sterrenstelsels die samengaan met de vorming en opbouw van dit intrigerende kosmische netwerk. Vervolgens zullen we aan de hand van computersimulaties en reconstructies de vorming van het kosmische web onder invloed van zwaartekracht beschrijven. =================================================================================== Rien van de Weijgaert is hoogleraar kosmologische structuurvorming bij het Kapteyn Instituut, het sterrenkundig instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is in 1991 cum laude gepromoveerd op het proefschrift "Voids and the Large Scale Structure of the Universe", bij Vincent Icke, Bernard Jones en Tim de Zeeuw. Sindsdien heeft hij gewerkt aan het Canadian Institute for Theoretical Astrophysics in Toronto, het Max Planck Institut fuer Astrophysik in Muenchen en uiteindelijk Groningen. Zijn onderzoek en interesse betreffen kosmologie, de vorming van structuur in het heelal, de grote schaal structuur en het kosmsiche web, vorming en evolutie van sterrenstelsels, alsmede de geschiedenis van de sterrenkunde.